Gitaar toonladders voor beginners

Toonladders hoor je overal in de muziek terug en ze worden bijvoorbeeld gebruikt om melodieën over akkoorden te spelen. Ook akkoorden zelf zijn gebaseerd op de intervallen (afstand tussen 2 tonen) uit toonladders. Maar wat is nu precies een toonladder en welke zijn goed om mee te starten als gitarist? In dit blog bespreken deze vragen zodat je direct aan de slag kunt met de basis toonladders. Wil je gitaar toonladders leren spelen of ben je opzoek naar een gitaarleraar in Zevenaar die je hier bij kan helpen? Meld je dan nu aan voor een gratis proefles.

Wat is een toonladder?

Een toonladder is een reeks opeenvolgende tonen. De afstand tussen de verschillende tonen, vanaf de begintoon (grondtoon) tot de laatste toon (octaaf) bepaalt wélke soort toonladder je speelt. Deze afstanden kunnen een ½ toon, 1 hele toon of soms ook 1 ½ toon zijn. De grondtoon geeft de toonsoort aan waarin je toonladder staat. Anders uitgelegd: in een toonladder zijn de tonen dus op een bepaalde manier gerangschikt, met verschillende afstanden tussen de tonen.

Waarom toonladders leren begrijpen?

In feite vormen toonladders de basis voor ieder muziekstuk. De melodielijnen voor gitaar, piano, zang of welk instrument dan ook, maar ook de gitaarakkoorden: allemaal zijn ze gebaseerd op toonladders. Wie gitaar toonladders begrijpt en ook snapt wat het verband is tussen de noten uit een toonladder en akkoorden, begrijpt dus uiteindelijk ook waarom gitaristen de noten spelen die je hoort. Daarnaast heb je enige basiskennis nodig van gitaar toonladders als je zelf wilt starten met improvisatie of als je wilt weten hoe bluesschema’s in elkaar steken. Een ander groot voordeel van het leren spelen van toonladders is dat de coördinatie van linker-rechterhand verbetert, maar ook je vingertechniek en vingervlugheid. Hoewel het soms wat saai kan zijn, is het dus zeker geen weggegooide tijd om gitaar toonladders te leren spelen.

Basis gitaar toonladders om mee te starten

Als je wilt leren soleren of een melodie over een akkoordenschema wilt gaan spelen, dan zijn er aantal basis gitaar toonladders waar je prima mee kunt starten. Deze kunnen in gitaartabs of noten zijn opgeschreven, maar ook schematisch zoals in dit blog. Hoewel er in theorie honderden toonladders bestaan, worden de onderstaande verreweg het meeste gebruikt in allerlei muziekstijlen; van blues en rock tot pop en metal. Vanuit deze ladders kun je met wat oefening makkelijker andere toonladders leren begrijpen en leren spelen. De 3 meest voorkomende gitaar toonladders voor beginners zijn:

1. Mineur pentatonisch

Een pentatonische toonladder heeft in totaal 5 verschillende tonen per octaaf en bestaat uit hele en anderhalve toonsafstanden. De mineur in deze ladder wordt gevormd door de kleine terts (of wel de kleine 3), maar je kunt ook onthouden dat deze toonladder droevig klinkt. Deze toonladder wordt in veel verschillende muziekstijlen gebruikt, waaronder in blues, rock, metal en pop solo’s bijvoorbeeld. De grondtoon staat in het rood aangegeven. Speel je een lied dat in de toonsoort A-mineur staat, dan speel je dus ook de mineur toonladder met als grondtoon A.

Toonsafstanden: 1½ – 1 – 1 – 1½ – 1

Om het nog iets ingewikkelder te maken: als je een extra toon aan de gitaar toonladder toevoegt, te weten de mol 5 (noteer je als: b5) dan krijg je een extra bluesy effect. Deze toonladder wordt ook wel de bluesladder genoemd.

Toonsafstanden: 1½ – 1 – ½ – ½ – 1½ – 1

Veel blues maar ook jazz muzikanten gebruiken deze extra toon in hun nummers. Luister bijvoorbeeld maar eens naar de intro in het onderstaande nummer.

Je hoort deze ladder verder ook terug in nummers als:

• Led Zeppelin – Stairway to Heaven
• Metallica – Jump in the Fire
• AC/DC – Back in Black
• Jimi Hendrix – Purple Haze & Hey Joe

2. Mineur

De mineur toonladder heeft 7 verschillende tonen en klinkt droevig vanwege de kleine terts.

Toonsafstanden: 1 – ½ – 1 – 1 – ½ – 1 – 1

Deze ladder wordt veel gebruikt in de pop, rock en metal en hoor je o.a. terug in de volgende nummers:

• Red Hot Chili Peppers – Californication
• Beatles – Eleanor Rigby / While my guitar Gently Weeps
• Scorpions – Still loving you

Maar ook in de intro solo van Metallica – Fade to black (bij 1:09 – 1:14) hoor de duidelijk de mineur toonladder terug.

Aan het einde van de intro solo wordt de mineur toonladder (beginnend op de A-snaar en in de toonsoort A) in z’n geheel gespeeld:

Metallica – Fade to Black (mineur ladder, einde 1e gitaar solo)

3. Majeur

De majeur gitaar toonladder hoor je in allerlei muziekstijlen waaronder pop en rock terug. Deze diatonische toonladder heeft 7 verschillende tonen en klinkt, in tegenstelling tot de mineur ladder, juist wel vrolijk.

Toonsafstanden: 1 – 1 – ½ – 1 -1 -1 – ½

De majeur toonladder hoor je o.a. terug in de volgende nummers:

• U2 – With or without you
• Eric Clapton – Wonderful Toning
• Pink Floyd – Wish You were here

Er zijn voor iedere gitaar toonladder verschillende liggingen (ook wel vormen, shapes of boxes genoemd) mogelijk. Met bovenstaande basisvorm, waarbij de grondtoon op de 6e snaar ligt, kom je echter al een heel eind. De grondtoon geeft aan waar je de ladder begint te spelen en je kunt de grondtoon dus altijd opschuiven naar de gewenste toonsoort.

Tips voor het oefenen van toonladders

Met deze handige tips heb je bovenstaande gitaar toonladders zo onder de knie.

1. Oefen langzaam en tik met je voet om de maat aan te geven. Snelheid komt later wel!
2. Leg accenten tijdens het spelen in de ladder, bijvoorbeeld op de grondtoon of op de eerste tel van de maat. Als je articuleert dan leer je strakker spelen en kun je meer gevoel in je spel leggen.
3. Probeer eens met een backingtrack of je zelf wat kunt improviseren in bovenstaande toonladders.
4. Oefen de gitaar toonladders van beneden (laag) naar boven (hoog) en terug! Let hierbij goed op je aanslagen en vingerzetting.
5. Kun je de gitaar toonladders dromen? Probeer dan eens op een andere toon dan de grondtoon van een toonladder te beginnen tijdens bijvoorbeeld een improvisatie. Zo leer je beter de rol/klank van iedere toon in de ladder te herkennen.